Demirci : °C
Dil Seçiniz : TR EN

2019 MAYIS AYINDAKİ EKONOMİK GELİŞMELER VE ÖZET RAPORLAR

Tüm Haberler

 

 

TÜRKİYE EKONOMİSİ ve MANİSA İLE İLGİLİ ÖZET RAPORLAR

 

 

1. Enflasyon oranı %18,71. 2019 yılı Mayıs ayında Türkiye Geneli TÜFE endeksi (Tablo 1) bir önceki aya (Nisan 2018) göre yüzde 0,95 artarak 413,52 değerine yükselmiştir. Endeks, bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 18,71 oranında artış göstermiştir.

2. TEPAV Güven Endeksi: Perakende güveni, Mayıs ayında bir önceki aya göre 4,4 puan, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,4 puan arttı.

3. Dış Ticaret: Nisan ayında Türkiye’nin ihracatı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4,6 artarak 14 milyar 480 milyon dolar oldu. Nisan ayı ithalatı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15,1 azalarak 17 milyar 462 milyon dolar olarak gerçekleşti.  

4. İşsizlik Oranı: 2019’un Şubat ayında Türkiye’deki toplam işsiz sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 376 bin kişi artarak 4 milyon 730 bin kişi oldu. Böylece işsizlik oranı 4,1, tarım dışı işsizlik oranı ise 4,4 puan artış göstererek sırasıyla yüzde 14,7 ve yüzde 16,9 olarak gerçekleşti. Genç nüfusta işsizlik oranı ise 7,1 puan artarak yüzde 26,1’e yükseldi.

5. Dış Borcumuz: 2019 yılı ilk çeyreklik itibarıyla özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 2018 yılsonuna göre %0,1 (~126,7 milyon dolar) artarak yaklaşık 210,2 milyar ABD doları olmuştur. Aynı dönemde kısa vadeli kredi borcu ise %21,6’lık bir düşüşle 12,1 milyar ABD doları seviyesine gerilemiştir. Böylelikle toplam kredi borcu yaklaşık 3,2 milyar ABD doları azalarak 222,3 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir

6. 2019 Mart Ayı Sanayi Üretim Endeksi 113,6: Mart ayında Türkiye (TR) Geneli Sanayi Üretim Endeksi bir önceki aya (Şubat 2019) göre yüzde 2,1 artış göstermiştir. Mart (2019) ayındaki artışta bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektöründeki yüzde 4,1’lik ve imalat sanayi sektöründeki yüzde 2,2’lik artış etkili olmuştur. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektöründe ise bir önceki aya göre yüzde 0,6’lık azalış yaşanmıştır.

7. Tüketici Güven Endeksi Mayıs 2019: 2019 Nisan ayında 63.5 olan Tüketici Güven Endeksi, 2019 Mayıs ayında 8.2 puan azalarak 55.3 seviyesine gerilemiştir. Böylelikle, geçtiğimiz ay gösterdiği artışın ardından azalış eğilimi göstermiştir. Bir önceki yılın aynı dönemine göre ise 14.2 puan azalış göstermiştir.

8. Kurulan-Kapanan Şirketler: 2019 yılının ilk dört ayında kapanan şirket sayısı, 2018 yılının aynı dönemine göre %5,41 oranında azaldı. 2019 yılı Nisan ayında kurulan kooperatiflerin sayısında bir önceki aya göre %2,13 artış oldu.

9. Dış Borç Stoku: Kısa vadeli dış borç stoku 2019 yılı ilk çeyreklik itibarıyla 2018 yılsonuna göre 2,8 milyar ABD doları artmış ve yaklaşık 119,4 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir . Aynı dönemde bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku 1 milyon ABD doları artarak 57,1 milyar ABD dolarına, diğer sektörler kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku 2,8 milyar ABD doları artarak 56,3 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

 

 

1. Mayıs 2019 Tüketici Fiyat Endeksi’ne (TÜFE) ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Haziran 2019 tarihinde yayımlandı.

TÜİK tarafından aylık yayımlanan TÜFE, kentlerde yaşayan hanelerin tükettiği mal ve hizmet fiyatlarının zaman içindeki ortalama değişim hakkında bilgi vermektedir.

2019 yılı Mayıs ayında Türkiye Geneli TÜFE endeksi (Tablo 1) bir önceki aya (Nisan 2018) göre yüzde 0,95 artarak 413,52 değerine yükselmiştir. Endeks, bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 18,71 oranında artış göstermiştir. Mayıs (2019) ayında ana harcama grupları itibariyle en yüksek artış yüzde 8,88 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda yaşanırken, bunu yüzde 4,09 ile gıda giyim ve ayakkabı grubu takip etmektedir. Öte yandan yüksek düşüş gösteren grup ise yüzde 1,58 ile mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri grubu olmuştur.

Tablo 1’deki veriler ana harcama grupları ve genel endeksler ile bu endekslerin büyüme hızları (enflasyon) konusunda bilgi vermektedir. Ancak ana harcama gruplarının ortalama enflasyon oranına etkisi, bu grupların tüketici sepetindeki ağırlıklarına bağlı olacaktır. Ana harcama grup endekslerindeki yüzde artışlar bu harcama gruplarının tüketici sepeti içindeki payları ile çarpılarak ortalama (TÜFE temelli) enflasyona etkileri Tablo 2’de verilmiştir. Türkiye genelindeki ortalama fiyat artışına en büyük etki (0,38) alkollü içecekler ve tütün grubundan gelmektedir. Bunu 0,37 ile ulaştırma grubu takip etmektedir. Öte yandan mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri grubunun etkisi (0,13) ise negatif olarak gerçekleşmektedir.

Tablo 1: Ana-Harcama Gruplarına Göre Tüketici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranları


*Bir önceki yılın aynı ayına göre enflasyon değişimi
**Bir önceki aya göre enflasyon değişimi

 

Tablo 2: Ana-Harcama Gruplarının Genel Endeksteki Aylık Değişime Olan Etkisi (%), Mayıs 2019          

 

 

TÜİK tarafından hesaplanan özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE endeksi bir önceki aya göre yüzde 1,57 oranında artarak 364,31 değerini almıştır. Endeks son 12 ayda ortalama olarak yüzde 18,79 oranında artmıştır. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç (özel kapsamlı) endeksin bir önceki yılın aynı ayına göre artış oranı ise yüzde 16,90 olarak gerçekleşmiştir.

Şekil 1: 2008-2018 zaman aralığında enflasyon değişim                                         

 

 

 

Şekil 2: Bir önceki aya göre (aylık) 12 aylık enflasyon verileri

 

 

 

 

 

2. TEPAV Perakende Güven Endeksi (TEPE) 3.6.2019 tarihinde yayımlandı: Perakende güveni, Mayıs ayında bir önceki aya göre 4,4 puan, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,4 puan arttı. Perakende güveninin geçen yıla ve geçen aya göre artışında, önümüzdeki 3 ayda satış beklentisindeki yükseliş etkili oldu. “Yiyecek, içecek ve tütün ürünleri” sektörü, Mayıs ayında perakende güveninde en fazla artış gösteren sektör oldu. AB-28 ve Euro Bölgesi ile karşılaştırıldığında Türkiye, geçen yıla göre AB-28 ve Euro Bölgesi’nden daha iyi performans sergiledi.

Perakende güveni geçen yıla ve geçen aya kıyasla arttı

Mayıs ayında -15,6 puan değerini alan TEPE, geçen yılın aynı dönemine göre 2,4 puan, geçen aya göre 4,4 puan arttı. TEPE değerinin geçen yıla ve geçen aya göre artışında önümüzdeki 3 ayda satış beklentisi göstergesindeki iyileşme etkili oldu.

Şekil-1. TEPE (Mayıs 2018 – Mayıs 2019)

 

 

Perakendecilerin satış beklentileri arttı

Önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentilerinin denge değeri Mayıs 2019’da -4,8 puan oldu. Buna göre önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentileri, bir önceki aya göre 9,3 puan, bir önceki yılın aynı ayına göre 12,8 puan arttı.

 

Mayıs 2019’da TEPE anketi katılımcılarının yüzde 38,5’i önümüzdeki 3 ayda işlerinde iyileşme beklerken, yüzde 34,8’i işlerinde kötüleşme beklediğini belirtti. İşlerinde bir değişiklik beklemeyenlerin oranı ise, yüzde 26,7 oldu.

 

 

 

 

 

Şekil-2. Önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentisi (Mayıs 2018 – Mayıs 2019)

 

İşlerin geçen yılın aynı dönemine göre durumu kötüleşti

İşlerin geçen yılın aynı dönemine göre durumu, Mayıs 2019’da -38,4 puan değerini alarak, Nisan 2019’a göre 2,1 puan, Mayıs 2018’e göre 6,7 puan azaldı.

Mayıs 2019’da TEPE anketi katılımcılarının yüzde 19,3’ü geçen yılın aynı dönemine göre işlerinde artış olduğunu belirtirken, işlerinde düşüş olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 57,7 olarak belirlendi. Geçen yıla göre işlerinde bir değişiklik olmadığını belirtenlerin oranı ise, yüzde 23 oldu.

Perakende güveni en fazla artan sektör “yiyecek, içecek ve tütün ürünleri” oldu

Perakende güvenine alt sektörler itibarıyla bakıldığında Mayıs 2019’da, geçen yılın aynı dönemine göre “yiyecek, içecek ve tütün ürünleri”, “tekstil, hazır giyim ve ayakkabı”,  “diğer (akaryakıt istasyonu, eczane, parfümeri, nalbur, züccaciye, kırtasiye, vb.)” ve “motorlu taşıtlar” sektörlerinde artış; “birden fazla türde ürün satan bakkal, market ve büyük mağazalar”, “mobilya, aydınlatma ekipmanı ve ev içi kullanım ürünleri” ve “elektrikli ev aletleri, radyo ve televizyonlar” sektörlerinde azalış gösterdi. “Yiyecek, içecek ve tütün ürünleri”, “tekstil, hazır giyim ve ayakkabı”,  “diğer (akaryakıt istasyonu, eczane, parfümeri, nalbur, züccaciye, kırtasiye, vb.)” ve “motorlu taşıtlar” sektörleri ortalamanın üzerinde değer aldı. “Elektrikli ev aletleri, radyo ve televizyonlar” sektörü perakende güveninde en fazla azalış gösteren sektör oldu.

Perakendecilerin sipariş, satış ve istihdam beklentileri arttı

TEPE anketine soru bazında bakıldığında Mayıs 2019’da, “önümüzdeki 3 ayda tedarikçilerden sipariş, satış ve istihdam beklentileri” hem Mayıs 2018’e göre hem de Nisan 2019’a göre artış; “önümüzdeki 3 ayda satış fiyatı beklentisi” ve “işlerin geçen yıla göre durumu” göstergeleri azalış gösterdi. “Geçtiğimiz 3 ayda işlerin durumu” göstergesi Mayıs 2018’e göre azalırken, Nisan 2019’a göre arttı. “Gelecek yıl mağaza sayısı beklentisi” göstergesi ise Mayıs 2018’e göre artarken, Nisan 2019’a göre azaldı.

Perakende güveninde Türkiye, geçen yıla göre değişimde AB-28 ve Euro Bölgesi’nden daha iyi performans sergiledi

AB-28 ülkeleri ve Türkiye’nin Perakende Güven Endeksi değerlerine bakıldığında Slovenya, mayıs ayında geçen yıla göre en fazla artış yaşayan ülke oldu. Slovenya’yı; Estonya ve Danimarka takip etti. Endeks değeri geçen yıla göre en fazla düşen ülkeler ise sırasıyla Malta, Finlandiya ve Hırvatistan oldu. Bir önceki aya göre en fazla artış da Slovenya’da yaşandı. Perakende Güven Endeksinde, Mayıs 2018’e göre değişim AB-28’de -2,2 puan, Euro Bölgesi’nde -0,1 puan oldu. Nisan 2019’a göre değişim incelendiğinde ise Türkiye’nin, AB-28 ve Euro Bölgesi’nden daha iyi performans sergilediği görüldü.

 

 

 

 

3. Nisan 2019 Dış ticaret istatistiklerine ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 31 Mayıs 2019 tarihinde yayımlandı.

TÜİK, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliği ile hazırladığı dış ticaret verilerini aylık olarak yayınlamaktadır.

Nisan ayında Türkiye’nin ihracatı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4,6 artarak 14 milyar 480 milyon dolar oldu. Nisan ayı ithalatı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15,1 azalarak 17 milyar 462 milyon dolar olarak gerçekleşti. Buna göre Nisan ayı dış ticaret açığı, yüzde 55,6 azalarak 2 milyar 982 milyon dolara geriledi. 2018 Nisan ayında yüzde 67,4 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı ise 2019 Nisan ayında yüzde 82,9’a yükseldi.

Şekil 1: Aylara göre ihracat, milyar $  (2018-2019 Ocak-Aralık)

Kaynak: TÜİK

 

Şekil 2: Aylara göre ithalat, milyar $  (2018-2019 Ocak-Aralık)

 Kaynak: TÜİK

 

İhracat rakamları 2019’un dördüncü ayında bir önceki aya göre yüzde 0,1 azalış; bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 4,6 artış gösterirken, 14,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalat rakamları Mart 2019’da 17,6 milyar dolar olan iken, Nisan ayında 17,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şekil 3:Ülkelere göre dış ticaret, $  (2019 Nisan)

Sıra

Ülke adı

İhracat

1

Almanya

1,243,160,205

2

B. Krallık

818,650,334

3

İtalya

777,042,977

4

Irak

754,206,880

5

ABD

735,779,357

6

İspanya

687,193,867

7

Fransa

685,223,426

8

İsrail

359,867,340

9

BAE

357,723,467

10

S. Arabistan

356,746,213

Sıra

Ülke adı

İthalat

1

Rusya

1,861,283,047

2

Çin

1,457,651,120

3

Almanya

1,454,446,422

4

Gizli Ülke

1,063,863,084

5

ABD

925,062,678

6

İtalya

759,551,434

7

Fransa

558,554,249

8

Hindistan

527,915,653

9

İran

499,104,262

10

B. Krallık

494,221,072

Kaynak: TÜİK

 

Türkiye, 2019 Nisan ayında en fazla ihracatı Almanya’ya yapmıştır. 1,24 milyar dolarlık ihracat ile Almanya birinci sırada yer alırken Almanya’yı sırası ile 818,7 milyon dolar ile B. Krallık, 777 milyon dolar ile İtalya ve 754,2 milyon dolar ile Irak takip etmektedir. İthalatta ise Rusya lider konumdadır. Türkiye’nin 2019 Nisan ayında Rusya’dan yaptığı ithalat 1,86 milyar dolar olup Rusya’yı sırası ile 1,46 milyar dolar ile Çin, 1,45 milyar dolar ile Almanya ve 1,06 milyar dolar ile gizli ülke verisi takip etmektedir.

Şekil 5: İmalat sanayi ürünleri için teknoloji yoğunluğu, milyar $, %  (2019 Nisan)

İhracat

Değer

Yüzde

Toplam imalat sanayi

14,76

100

Yüksek teknoloji

0,45

3,2

Orta-yüksek teknoloji

4,90

35,6

Orta-düşük teknoloji

3,81

27,7

Düşük teknoloji

4,60

33,4

 

İthalat

Değer

Yüzde

Toplam imalat sanayi

13,18

100

Yüksek teknoloji

1,71

12,9

Orta-yüksek teknoloji

5,47

41,5

Orta-düşük teknoloji

4,45

33,7

Düşük teknoloji

1,56

11,8

Kaynak: TÜİK

 

Türkiye İstatistik Kurumu imalat sanayi ürünleri için teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verilerini de açıklamaktadır. ISIC REV.3 sınıflamasına göre 2019 Nisan ayında imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracatı içerisinde yüksek teknolojili ürünlerin payı yüzde 3,2, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise yüzde 35,6’dır. İthalatta ise imalat sanayi ürünleri içerisinde yüksek teknolojili ürünlerinin payı yüzde 12,9 olmuştur. Orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise yüzde 41,5’tir.

4. 2019 Şubat ayı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 15 Mayıs 2019 tarihinde açıklandı. 2019’un Şubat ayında Türkiye’deki toplam işsiz sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 376 bin kişi artarak 4 milyon 730 bin kişi oldu. Böylece işsizlik oranı 4,1, tarım dışı işsizlik oranı ise 4,4 puan artış göstererek sırasıyla yüzde 14,7 ve yüzde 16,9 olarak gerçekleşti. Genç nüfusta işsizlik oranı ise 7,1 puan artarak yüzde 26,1’e yükseldi.

Şubat 2019’da Türkiye genelinde 15 yaş ve üstü bireylerde istihdam edilen kişi sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 811 bin kişi azalış göstererek 27 milyon 355 bin kişi oldu.

Grafik 1. Türkiye’de 15 yaş ve üzerinde istihdam edilen kişi sayısı ve 15 yaş ve üzerinde toplam işgücü, Şubat 2018 - Şubat 2019 Kaynak: TÜİK

Şubat 2019’da, 15 yaş ve üzeri bireylerde işgücüne dâhil olmayan kadınların sayısı 2018 yılının aynı dönemine göre 37 bin artarak 20,4 milyona yükselirken, işgücüne dâhil olmayan erkeklerin sayısı da 8,6 milyon olarak gerçekleşti. Toplamda iş gücüne dâhil olmayanlar ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 122 bin kişi artarak 29 milyon kişiye yükseldi. Tarım istihdamı 4,7 milyon, tarım dışı istihdam ise 22,7 milyon kişi olarak gerçekleşti.

   

Grafik 2.  Mevsim etkilerinden arındırılmamış yıllık temel işgücü göstergeleri,  15 ve daha yukarı yaştakiler, milyon kişi, Şubat 2019 Kaynak: TÜİK

Kadınlarda işgücüne katılma oranı bir yıl önceki yılın aynı dönemine göre 0,7 puanlık bir artışla yüzde 34’e ulaşırken erkeklerde ise 71,4 olarak gerçekleşti. 2019 Şubat’ta toplamda işgücüne katılım oranı yüzde 52,5 oldu. Türkiye mevsim etkilerinden arındırılmış işsiz sayısı önceki döneme göre 113 bin kişi artarak 4 milyon 417 bin kişiye ulaştı. İşsizlik oranı toplamda yüzde 13,7; kadınlarda yüzde 16,9; erkeklerde ise yüzde 13,7 olarak gerçekleşti.

Grafik 3. Mevsim etkilerinden arındırılmamış yıllık temel işgücü göstergeleri, 15 ve daha yukarı yaştakiler, yüzde, Şubat 2019 Kaynak: TÜİK

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcuna ilişkin Mart 2019 verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 16 Mayıs 2019 tarihinde yayımlandı.[1]

Söz konusu veriler, özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa ve uzun vadeli kredilerin borçlu ve alacaklı bilgileri, döviz cinsi, kullanım, anapara/faiz ödemeleri ve ödeme planları şeklindeki kredi ayrıntıları, işlemlere aracılık eden bankalar tarafından TCMB’ye işlem bazında gönderilen bildirim formlarından derlenmektedir.

Buna göre, 2019 yılı ilk çeyreklik itibarıyla özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 2018 yılsonuna göre %0,1 (~126,7 milyon dolar) artarak yaklaşık 210,2 milyar ABD doları olmuştur. Aynı dönemde kısa vadeli kredi borcu ise %21,6’lık bir düşüşle 12,1 milyar ABD doları seviyesine gerilemiştir. Böylelikle toplam kredi borcu yaklaşık 3,2 milyar ABD doları azalarak 222,3 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir (Şekil 1).

Şekil 1: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcu (2004 –Q1:2019)

 

Kaynak: TCMB

Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun borçluya göre dağılımı incelendiğinde, finansal kesimin kredi borcunun (%48,9), finansal olmayan kesimin kredi borcundan (%51,1) daha az olduğu görülmektedir. Bununla birlikte 2014 yılından 2017 yıl sonuna kadar uzun vadeli krediler içinde finansal kesimin payının, finansal olmayan kesimin payından daha yüksek bir seviyede olduğu görülmekteydi. Büyük çoğunluğunu bankaların oluşturduğu finansal kesimin uzun vadeli kredi borcu, 2018 yılsonuna göre 93,5 milyon ABD doları artarak 102,7 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Finansal olmayan kuruluşların borcu ise 2018 yılsonuna göre 33,2 milyon ABD doları artmış ve 107,5 milyar ABD doları olmuştur (Tablo 1).

Alacaklıya göre dağılım verileri, tahvil alacaklıları hariç toplam kredi borcunun büyük ölçüde özel alacaklılara olan borçlardan oluştuğunu göstermektedir (%85,5). Özel alacaklıların uzun vadeli kredi borcu 2019 yılı ilk çeyreklik sonunda, 2018 yılsonuna göre 3,4 milyar ABD doları azalarak 142,8 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiş ve böylelikle toplam uzun vadeli kredilerdeki payı %67,9 olmuştur. Tahvil hariç toplam kredi borcunun %14,5’ini oluşturan resmi alacaklar ise 24,1 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir (Tablo 1).

Tablo 1: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu (borçlu ve alacaklıya göre dağılım)

 

Kaynak: TCMB

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6. Mart 2019 Sanayi Üretim Endeksi’ne ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 14 Mayıs 2019 tarihinde yayımlandı.

TÜİK tarafından aylık yayımlanan Sanayi Üretim Endeksi, Türkiye’deki sanayi kuruluşlarının toplam üretiminin zaman içindeki değişimi hakkında bilgi vermektedir.[2]

Şekil 1: Aylara göre sanayi üretim endeksi

(mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış, 2015=100)

Mart ayında Türkiye (TR) Geneli Sanayi Üretim Endeksi bir önceki aya (Şubat 2019) göre yüzde 2,1 artış göstermiştir. Mart (2019) ayındaki artışta bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektöründeki yüzde 4,1’lik ve imalat sanayi sektöründeki yüzde 2,2’lik artış etkili olmuştur. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektöründe ise bir önceki aya göre yüzde 0,6’lık azalış yaşanmıştır.

Ana sanayi gruplarına bakıldığında toplam sanayi endeksindeki artışta sermaye malı, ara malı, dayanıklı tüketim malı ve dayanıksız tüketim malı sektörlerinde yaşanan artışın etkisi olduğu görülmektedir (sırasıyla yüzde 3,4’lük, 2,7’lik, 1,6’lık ve 1,4’lük artışlar).

Teknoloji sınıflarına bakıldığında bir önceki aya göre orta yüksek teknolojili üretimde yüzde 4,2’lik, düşük teknolojili üretimde yüzde 2,2’lik ve orta düşük teknolojili üretimde yüzde 1,5’lik artış olduğu görülmektedir. Yüksek teknolojili üretimde ise yüzde 1,8’lik azalış yaşanmıştır. 

 

 

 

 

 

 

 

Şekil 2: Yıllara göre Mart ayları itibariyle sanayi üretim endeksi

(takvim etkisinden arındırılmış, 2015=100)

Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,2 oranında azalış göstermiştir. Mart(2019) ayında önceki yıla göre ana sanayi sektörleri itibariyle en yüksek azalış yüzde 2,6 ile imalat sanayi sektöründe gerçekleşmiştir. Bu sektörü, yüzde 0,7 azalışla elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü takip etmiştir.  Madencilik ve taşocakçılığı sektöründe ise yüzde 2,2 artış gözlenmiştir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7. Mayıs 2019 Tüketici Güven Endeksi’ne ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 21 Mayıs 2019 tarihinde yayımlandı.

TÜİK tarafından aylık yayımlanan Tüketici Güven Endeksi, tüketicilerin yakın gelecekte yapılması planlanan harcama ve tasarruflarına ilişkin eğilimleri hakkında bilgi vermektedir.

Tüketici Güven Endeksi bir önceki aya göre azalış sergilemiştir.

2019 Nisan ayında 63.5 olan Tüketici Güven Endeksi, 2019 Mayıs ayında 8.2 puan azalarak 55.3 seviyesine gerilemiştir. Böylelikle, geçtiğimiz ay gösterdiği artışın ardından azalış eğilimi göstermiştir. Bir önceki yılın aynı dönemine göre ise 14.2 puan azalış göstermiştir.

Şekil 1: Tüketici Güven Endeksi (Ocak 2018-Mayıs 2019)

Tüketici Güven Endeksi alt kalemlerindeki değişime bir önceki aya göre bakıldığında, gelecek 12 ay için işsiz sayısındaki düşüş beklentisinin (7.2 puan) azaldığı ve genel ekonomik durum beklentisinin (12.3 puan) gerilediği, bu beklentilerin yanı sıra hanenin maddi durum beklentisinin de 8.3 puan arttığı görülmektedir. (Tablo 1). Tasarruf etme ihtimali ise Nisan ayında 26 puan iken Mayıs ayında 20.8 puana gerilemiştir.

Tablo 1:Tüketici Güven Endeksi Alt Kalemleri

 

Endeks

Bir Önceki Aya Göre Değişim Oranı, %

 

Nisan’19

Mayıs’19

Nisan’19

Mayıs’19

Tüketici Güven Endeksi

63,5

55,3

6,9

-13,0

Hanenin maddi durum beklentisi

32,2

73,9

5,1

-10,1

Genel ekonomik durum beklentisi

82,4

70,1

4,8

-14,9

İşsiz sayısı beklentisi1

63,5

56,3

7,8

-11,3

Tasarruf etme ihtimali

26,0

20,8

18,3

-20,3

(1) İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması işsiz sayısı beklentisinde azalışı, azalması ise işsiz sayısı beklentisinde artışı göstermektedir.

 

 

 

8. 2019 Nisan Ayına Ait Kurulan ve Kapanan Şirket İstatistikleri Yayımlandı:

2019 yılı Nisan ayında kurulan kooperatiflerin sayısında bir önceki aya göre %2,13 artış oldu.

  • Bir önceki aya göre kurulan şirket sayısı %5,16 kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı %2,19 oranında azalmış olup kurulan kooperatif sayısı %2,13 oranında artmıştır. 
  • Bir önceki aya göre kapanan şirket sayısında %13,44 oranında artış olup kapanan kooperatif sayısında %5,66 kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında %22,58 azalış olmuştur.

Kapanan kooperatif sayısında geçen yılın aynı ayına göre %11,11 oranında artış oldu.

  • 2019 yılı Nisan ayında, 2018 yılı Nisan ayına göre kurulan şirket sayısı %20,85 kurulan kooperatif sayısı %10,28 kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı %53,07 oranında azalmıştır.

2019 yılının ilk dört ayında kapanan şirket sayısı, 2018 yılının aynı dönemine göre %5,41 oranında azaldı.

  • 2019 yılının ilk dört ayında 2018 yılının aynı dönemine göre kapanan şirket sayısında %5,41 kapanan kooperatif sayısında %14,44 oranında azalış olup, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında %13,15 oranında artış gözlenmiştir.

2019 Nisan Ayı Genel Görünümü

İLAN
TÜRÜ

ŞİRKET
TÜRÜ

NİSAN 2019

MART

 2019

Bir Önceki Aya Göre Değişim     (%)

NİSAN 2018

Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%)

OCAK- NİSAN

  (4 Aylık)

2018

2019

Değişim       (%)

Kurulan*

Şirket

6.693

7.057

-5,16

8.456

-20,85

32.554

28.722

-11,77

Kooperatif

96

94

2,13

107

-10,28

387

357

-7,75

Ger.Kişi Tic.İşl.

1.828

1.869

-2,19

3.895

-53,07

15.254

8.564

-43,86

Tasfiye

Şirket

1.080

1.072

0,75

909

18,81

4.278

4.741

10,82

Kooperatif

77

62

24,19

60

28,33

202

220

8,91

Kapanan**

Şirket

726

640

13,44

578

25,61

4.142

3.918

-5,41

Kooperatif

50

53

-5,66

45

11,11

360

308

-14,44

Ger.Kişi Tic.İşl.

1.265

1.634

-22,58

1.120

12,95

7.163

8.105

13,15

* Kurulan gerçek kişi ticari işletmesi sayısı adi ortaklıkları da içermektedir.

* * Kapanan gerçek kişi ticari işletmesi sayısı, yapılan tebligatlarla ticari faaliyeti bulunmadığı tespit edilen gerçek kişi ticari işletmesinin kayıtlarının ilgili Ticaret Sicil Müdürlükleri tarafından Ticaret Sicil Yönetmeliğinin 51. maddesine istinaden re’sen silinen işletmelerini  kapsamamaktadır. 2019 yılı Nisan ayında 7.192,  Ocak-Nisan döneminde 10.738 gerçek kişi ticari işletmesi re’sen kapatılmıştır.

 

 

 

 

2019 Nisan ayında kurulan 96 Kooperatifin 33’ü Konut Yapı Kooperatifidir.

  • 2019 Nisan ayında kurulan 96 Kooperatifin 33’ü Konut Yapı Kooperatifi, 15’i Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 14’ü İşletme Kooperatifi olarak kurulmuştur.
  • 2019 yılında kurulan 357 kooperatifin 139’u Konut Yapı Kooperatifi, 56’sı Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, 44’ü İşletme Kooperatifi olarak kurulmuştur.

 

 

2019 yılı Nisan ayında 1.098 adet yabancı ortak sermayeli şirket kuruldu.

 

  • 2019 yılı Nisan ayında kurulan 1.098 yabancı ortak sermayeli şirketin 592’si Türkiye, 73’ü İran, 72’si Suriye ortaklı olarak kurulmuştur.

 

  • Kurulan 1.098 yabancı ortak sermayeli şirketin 102’si anonim, 996’sı limited şirkettir. 2019 yılında kurulan şirketlerin 562’si Belirli bir mala tahsis edilmemiş mağazalardaki toptan ticaret, 319’u Gayrimenkul acenteleri, 234’ü Lokantalar ve seyyar yemek hizmeti faaliyetleri sektöründe kurulmuştur.

 

  • Kurulan yabancı ortak sermayeli şirketlerin toplam sermayelerinin % 82,70’sini yabancı sermayeli ortak payını oluşturmaktadır.

 

 

Anonim

Limited

Genel Toplam

ŞUBAT

2019

Sayı

106

929

1.035

Ortak Olunan Şirketlerin Toplam Sermayesi (TL)

34.925.000

245.169.200

280.094.200

Ortak Olunan Şirketlerdeki Yabancı Ortak Sermaye Toplamı (TL)

29.144.300

247.888.865

277.033.165

Yabancı Ortak Sermaye Oranı (%)

83,45

101,11

98,91

MART 2019

Sayı

93

989

1.082

Ortak Olunan Şirketlerin Toplam Sermayesi  (TL)

57.338.400

318.765.000

376.103.400

Ortak Olunan Şirketlerdeki Yabancı Ortak Sermaye Toplamı  (TL)

32.328.150

256.921.275

289.249.425

Yabancı Ortak Sermaye Oranı (%)

56,38

80,60

76,91

NİSAN 2019

Sayı

102

996

1.098

Ortak Olunan Şirketlerin Toplam Sermayesi  (TL)

43.676.219

232.741.000

276.417.219

Ortak Olunan Şirketlerdeki Yabancı Ortak Sermaye Toplamı  (TL)

27.049.038

192.328.900

219.377.938

Yabancı Ortak Sermaye Oranı (%)

61,93

82,64

79,36

TOPLAM

Sayı

415

4.013

4.428

Ortak Olunan Şirketlerin Toplam Sermayesi  (TL)

182.780.264

1.077.798.700

1.260.578.964

Ortak Olunan Şirketlerdeki Yabancı Ortak Sermaye Toplamı  (TL)

127.844.332

914.595.740

1.042.440.072

Yabancı Ortak Sermaye Oranı (%)

69,94

84,92

82,70

Not: Yıllık olarak kurulan yabancı ortak sermayeli şirketlerin,  sermaye uyruklarının illere ve faaliyet alanlarına göre dağılımlarının görüleceği tablolar hazırlanmıştır. İlgili tablolara http://www.tobb.org.tr/resmi-istatistik bağlantısından ulaşabilirsiniz.

 

 

 

 

 

 

 

                                TR 33 ve Bölgesi/Manisa Kurulan-Kapanan Şirketler: Mart 2019

İL ADI

2019 MART (BİR AYLIK)

2018  MART (BİR AYLIK)

 

KURULAN

TASFİYE

KAPANAN

KURULAN

TASFİYE

KAPANAN

 

ŞİRKET

KOOP.

GER. KİŞİ
TİC. İŞL.

ŞİRKET

KOOP.

ŞİRKET

KOOP.

GER. KİŞİ
TİC. İŞL.

ŞİRKET

KOOP.

GER. KİŞİ
TİC. İŞL.

ŞİRKET

KOOP.

ŞİRKET

KOOP.

GER. KİŞİ
TİC. İŞL.

 
 

AFYON

24

1

11

7

1

4

2

6

14

1

15

1

0

5

0

3

 

İSTANBUL

2.995

3

822

537

3

326

1

639

2.952

3

1.356

530

8

396

4

447

 

İZMİR

425

15

78

67

2

45

4

81

438

8

153

58

1

56

6

62

 

KÜTAHYA

15

1

9

3

0

1

0

11

21

0

14

0

1

2

0

2

 

MANİSA

46

0

12

8

2

5

2

26

54

1

36

5

0

3

2

16

 

UŞAK

13

1

6

0

0

2

0

3

20

0

10

2

0

2

0

5

 

TOPLAM

3.518

21

938

622

8

383

9

766

3.499

13

1.584

596

10

464

12

535

 
                         

 

 
                                       

 

 

9. Kısa vadeli dış borçlara ilişkin 2019 Mart ayı verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 17 Mayıs 2019 tarihinde yayımlandı[3].

Kısa vadeli dış borçlar, temel olarak bankaların aylık döviz vaziyeti stokları, özel sektörün yurt dışından sağladığı kredilerin izlendiği veri tabanı, ticari kredilere ilişkin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ithalat verileri ve Merkez Bankası aylık döviz vaziyeti kaynaklarından derlenmektedir.

Buna göre, kısa vadeli dış borç stoku 2019 yılı ilk çeyreklik itibarıyla 2018 yılsonuna göre 2,8 milyar ABD doları artmış ve yaklaşık 119,4 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir (Şekil 1). Aynı dönemde bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku 1 milyon ABD doları artarak 57,1 milyar ABD dolarına, diğer sektörler kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku 2,8 milyar ABD doları artarak 56,3 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

Şekil 1: Kısa Vadeli Dış Borç Stoku (1990:Q1- 2019:Q1, Milyon ABD Doları)

 

Kaynak: TCMB

Kısa vadeli dış borç stokunun %47,8’i bankalar kaynaklı borçlardan oluşmaktadır. Bankalar kaynaklı borçların %16,5’ini ise krediler oluşturmaktadır. Bankaların yurt dışından kullandıkları kısa vadeli krediler 2019 yılı ilk çeyreklik itibarıyla yaklaşık 9,4 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam, kısa vadeli kredilerde 2018 yılsonuna göre %14,4’lük bir düşüş yaşandığı anlamına gelmektedir. Aynı dönemde yurt dışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesabı %2,1 oranında, banka mevduatları %1,4 oranında, TL cinsinden mevduatları %7,1 oranında artmıştır (Tablo 1).

Diğer sektörlerin yurt dışından sağladığı kısa vadeli borçlar ise 2018 yılsonuna göre %5,2 oranında artarak 56,3 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

Tablo 1: Kısa Vadeli Dış Borç Stoku (2016:Q1- 2019:Q1, Milyon ABD Doları)

 

Kaynak: TCMB

Kısa vadeli dış borç stokunun borçlu bazında dağılımı incelendiğinde, tamamı kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün borcunun 2019 ilk çeyreklik itibarıyla, 2018 yılsonuna göre %8,7 oranında arttığı ve 24,4 milyar ABD dolarına yükseldiği görülmektedir. Kısa vadeli dış borç stokunun %74,6’sını oluşturan özel sektörün kısa vadeli dış borç stoku ise 2019 yılı ilk çeyrekliğinde, 2018 yılsonuna göre %0,9 oranında artmış ve 89 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

Alacaklı bazında dağılım incelendiğinde ise özel kredi alacaklıların %39,3’ünü oluşturan parasal kuruluşlara olan kısa vadeli borçların 2019 yılı ilk çeyreklik itibarıyla, bir önceki yılsonuna göre %4 oranında azaldığı ve 46,5 milyar ABD dolarına gerilediği görülmektedir. Aynı dönemde parasal olmayan kuruluşlara olan kısa vadeli borçlar ise %6,3 oranında artmış ve 71,8 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. 2019 ilk çeyreklik itibarıyla 77 milyon ABD doları olan tahvil ihraçlarının 2018 yılsonuna göre %22,2 oranında azaldığı görülmektedir.

Kısa vadeli dış borç stokunun 2005 – 2019:Q1 dönemindeki döviz kompozisyonu incelendiğinde, 2005 yılına kıyasla yaklaşık yüzde 9,3 puan azalmakla birlikte, ABD dolarının payının, euro ve diğer dövizlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. 2019 yılı ilk çeyreklik itibarıyla, kısa vadeli dış borç stokunun %50,4’ü ABD doları, %29,6’sı Euro, %14,7’si TL ve %5,3’ü de diğer döviz cinslerinden oluşmaktadır (Şekil 2).

 

 

 

 

 

 

 

Şekil 2: Kısa Vadeli Dış Borç Stokunun Döviz Kompozisyonu, % (2005 – 2019:Q1)

 

Kaynak: TCMB

Son olarak kısa vadeli dış borç stokunu kalan vadeye göre değerlendirmek gerekirse 2019 yılı ilk çeyreklik itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış kısa vadeli dış borç stokunun 177,4 milyar ABD doları olduğu görülmektedir. Söz konusu stokun yaklaşık %34,4’ü özel bankaların borçlarından oluşmaktadır. 21,1 milyar ABD dolarlık kısmı ise Türkiye’de yerleşik bankaların ve özel sektörün, yurt dışı şubeleri ile iştiraklere olan borçlarından oluşmaktadır. Kalan vadeye göre dış borç stoku borçlu bazında ele alındığında, özel sektörün %77,4’lük oran ile en büyük paya sahip olduğu tespit edilmiştir. Kamu sektörü ve Merkez Bankası’nın payları ise sırasıyla

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                      Prof.Dr. Hüseyin AKTAŞ 

                                                                                                              Prof.Dr. Mahmut KARĞIN

                                                                                                Manisa TOBB Akademik Danışmanları

 

 

[1] TCMB, her ay verileri geçmişe dönük revize ettiği için bilgi notlarında yer alan tablolardaki eski yıllara ait veriler farklılık gösterebilmektedir.

[2] Bültende mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler kullanılmaktadır.

[3] TCMB, her ay verileri geçmişe dönük revize ettiği için bilgi notlarında yer alan tablolardaki eski yıllara ait veriler farklılık gösterebilmektedir.

Haber Resimleri