2019 EYLÜL AYINDAKİ EKONOMİK GELİŞMELER VE ÖZET RAPORLAR

Tüm Haberler

 

 

 

 

Tablo 3:Ana-Harcama Gruplarına Göre Tüketici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranları (%), Bölgelere Göre, Eylül 2019

 

No	Ana HarcamaGrupları	TR71	TRB1	TR33	TRC3	TR83	TR21	TR90
		Kırıkkale	Malatya	Manisa	Mardin	Samsun	Tekirdağ	Trabzon
		Alt Bölgesi	Alt Bölgesi	Alt Bölgesi	Alt Bölgesi	Alt Bölgesi	Alt Bölgesi	Alt Bölgesi
1	(Gıda VeAlkolsüzİçecekler)	-0,41	-0,24	-0,25	-1,01	-0,59	-1,07	-0,36
2	(AlkollüİçeceklerVeTütün)	1,84	1,85	1,81	1,9	1,87	1,73	1,73
3	(GiyimVeAyakkabı)	1,35	-0,69	0,39	0,86	1,78	2,02	6,39
4	(Konut, Su, Elektrik, GazVeDiğerYakıtlar)	2,54	1,91	2,06	1,32	2,38	2,47	1,04
5	(Mobilya, EvAletleriVeEvBakımHizmetleri)	0,71	0,83	1,3	0,53	0,63	0,5	0,55
6	(Sağlık)	0,24	-0,04	-0,09	0,93	-0,02	0,41	0,36
7	(Ulaştırma)	0,54	1,84	1,1	1,27	0,59	1,02	0,64
8	(Haberleşme)	0,08	0,07	0,2	0	0,51	-0,34	-0,12
9	(EğlenceVeKültür)	-0,66	0,51	-0,03	0,54	0,52	-0,22	-0,63
10	(Eğitim)	0,33	0,34	0,67	4,77	0,33	0,52	0
11	(LokantaVeOteller)	1,49	1,14	3,18	-0,15	1,2	2,69	0,72
12	(Çeşitli Mal VeHizmetler)	1,18	2,01	2,24	2,62	2,47	3,31	2,27
	TÜFE AylıkDeğişim	0,75	0,85	1,06	0,41	0,74	0,99	0,94

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Eylül ayı Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 24 Eylül 2019 tarihinde yayımlandı.

Eylül ayında Reel Kesim Güven Endeksi (Şekil 1) bir önceki aya göre yüzde 3,6 oranında azalmıştır. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 10,3 oranında artmıştır. Mevsimlikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA) ise bir önceki aya göre yüzde 2,4 oranında azalırken, bir önceki yılın aynı ayına göre de yüzde 10,3 oranında artmıştır.

Şekil 1: Reel Sektör Güven Endeksi (Eylül 2018- Eylül 2019)

 

Endeksi oluşturan yayılma endeksleri incelendiğinde, Üretim hacmi (Gelecek 3 ay) endeksi, Toplam sipariş miktarı (Mevcut durum), Mamul mal stok miktarı (Mevcut durum), Toplam sipariş miktarı (Son 3 ay), Sabit sermaye yatırım harcaması, İhracat sipariş miktarı (Gelecek 3 ay) Toplam istihdam (Gelecek 3 ay) endekslerinin tamamının bir önceki aya göre düşüş gösterdiği görülmektedir.

 

Şekil 2: Üretim Hacmi, Toplam İstihdam ve İhracat Sipariş Miktarı (Eylül 2018 – Eylül 2019)

 

 

Eylül ayı mevcut toplam sipariş miktarı endeksi Ağustos ayına göre yüzde 6,6 oranında azalarak 75,6 puan seviyesinde gerçekleşmiştir. Geçen yılın Eylül ayına göre ise endeks yüzde 2,6 oranında azalmıştır. Mevcut mamul stok miktarı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 1,7 oranında azalmış; gelecek üç ay için üretim hacmi ise yüzde 2,3 oranında azalma sergilemiştir. Toplam istihdam (Gelecek üç ay) yüzde 1,5 oranında azalmıştır.

 

Toplam sipariş miktarı (son üç ay) endeksi bir önceki aya göre yüzde 10 oranında azalmış ve 90,8 puana gerilemiştir.

 

İhracat sipariş miktarı (gelecek üç ay) endeksi bir önceki aya göre yüzde 1,5 oranında azalma göstermiştir. Aynı endeks 2018 yılı Eylül ayına göre ise yüzde 7,2 oranında artmıştır.

 

2018 Eylül ayında 96,1 puan olan sabit sermaye yatırım harcaması endeksi ise, Eylül 2019’da yüzde 4,7 oranında artarak 100,6 seviyesine yükselmiştir. Genel gidişat endeksi ise, Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 4,5 azalmış; bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 75 oranında artış göstermiştir.

 

 

Tablo 1: Bileşenler Bazında Reel Kesim Güven Endeki (Eylül 2017, Eylül 2018, Eylül 2019)

REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE)
	2017	2018                         2019
	Eylül	Eylül	Eylül
Reel KesimGüvenEndeksi	111,6	89,6	98,8
Toplamsiparişmiktarı (Mevcut durum)	99,5	77,6	75,6
Mamul mal stokmiktarı (Mevcut durum) (*)	99,2	98,7	94,8
Üretimhacmi (Gelecek 3 ay)	120,0	98,0	109,9
Toplamistihdam (Gelecek 3 ay)	115,0	99,0	104,5
Toplamsiparişmiktarı (Son 3 ay)	118,0	82,7	90,8
İhracatsiparişmiktarı (Gelecek 3 ay)	121,8	109,1	117,0
Sabitsermayeyatırımharcaması	111,4	96,1	100,6
Genelgidişat	107,9	55,6	97,3

(*) Mamul mal stok miktarı yayılma endeksi oluşturulurken ters kodlanmaktadır. Yayılma endeksinin artışı stok azalışına,

azalışı stok artışına işaret etmektedir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcuna ilişkin Temmuz 2019 verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 18 Eylül 2019 tarihinde yayımlandı.

Söz konusu veriler, özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa ve uzun vadeli kredilerin borçlu ve alacaklı bilgileri, döviz cinsi, kullanım, anapara/faiz ödemeleri ve ödeme planları şeklindeki kredi ayrıntıları, işlemlere aracılık eden bankalar tarafından TCMB’ye işlem bazında gönderilen bildirim formlarından derlenmektedir.

Buna göre, 2019 yılı Temmuz ayı itibarıyla özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 2018 yılsonuna göre %5,3 (~11,2 milyar dolar) azalarak yaklaşık 198,5 milyar ABD doları olmuştur. Aynı dönemde kısa vadeli kredi borcu ise %16’lık bir düşüşle 12,9 milyar ABD doları seviyesine gerilemiştir. Böylelikle toplam kredi borcu yaklaşık 13,6 milyar ABD doları azalarak 211,5 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir (Şekil 1).

Şekil 1: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcu (2004 –Temmuz 2019)

 

Kaynak: TCMB

Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun borçluya göre dağılımı incelendiğinde, finansal kesimin kredi borcunun (%47), finansal olmayan kesimin kredi borcundan (%53) daha az olduğu görülmektedir. Bununla birlikte 2014 yılından 2017 yılsonuna kadar uzun vadeli krediler içinde finansal kesimin payının, finansal olmayan kesimin payından daha yüksek bir seviyede olduğu görülmekteydi. Büyük çoğunluğunu bankaların oluşturduğu finansal kesimin uzun vadeli kredi borcu, 2018 yılsonuna göre 9,5 milyar ABD doları azalarak 93,3 milyar ABD doları seviyesine gerilemiştir. Finansal olmayan kuruluşların borcu ise 2018 yılsonuna göre 1,7 milyar ABD doları azalmış ve 105,2 milyar ABD doları olmuştur (Tablo 1).

Alacaklıya göre dağılım verileri, tahvil alacaklıları hariç toplam kredi borcunun büyük ölçüde özel alacaklılara olan borçlardan oluştuğunu göstermektedir (%84,8). Özel alacaklıların uzun vadeli kredi borcu 2019 yılı Temmuz ayı itibariyle, 2018 yılsonuna göre 10,8 milyar ABD doları azalarak 135 milyar ABD doları seviyesine gerilemiş ve böylelikle toplam uzun vadeli kredilerdeki payı %68 olmuştur. Tahvil hariç toplam kredi borcunun %15,2’sini oluşturan resmi alacaklar ise 24,2 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir (Tablo 1).

Tablo 1: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu (borçlu ve alacaklıya göre dağılım)

 

Kaynak: TCMB

Özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa vadeli kredi borcunun borçluya göre dağılımı incelendiğinde, borcun tamamına yakınının finansal kesime ait olduğu görülmektedir. Finansal kuruluşların kredi borcunun toplam kısa vadeli borçlar içindeki payı %75,3 iken finansal olmayan kesimin payı %24,7’dir.

Kısa vadeli kredi borcu içinde finansal kuruluşların borcu 2019 yılı Temmuz ayı itibarıyla, 2018 yılsonuna göre 1,7 milyar ABD doları azalarak 9,7 milyar ABD dolarına gerilemiş, finansal olmayan kuruluşların borcu 749 milyon ABD doları azalmış ve yaklaşık 3,2 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Kısa vadeli dış borçlara ilişkin 2019 Temmuz ayı verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 19 Eylül 2019 tarihinde yayımlandı^[1].

Kısa vadeli dış borçlar, temel olarak bankaların aylık döviz vaziyeti stokları, özel sektörün yurt dışından sağladığı kredilerin izlendiği veri tabanı, ticari kredilere ilişkin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ithalat verileri ve Merkez Bankası aylık döviz vaziyeti kaynaklarından derlenmektedir.

Buna göre, kısa vadeli dış borç stoku 2019 yılı Temmuz ayı itibarıyla 2018 yılsonuna göre 9,2 milyar ABD doları artmış ve yaklaşık 126 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir (Şekil 1). Aynı dönemde bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku 2,1 milyar ABD doları artarak 59,2 milyar ABD dolarına, diğer sektörler kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku 6,6 milyar ABD doları artarak 60,3 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

Şekil 1: Kısa Vadeli Dış Borç Stoku (1990:Q1- 2019:Temmuz, Milyon ABD Doları)

 

Kaynak: TCMB

Kısa vadeli dış borç stokunun %47’sini bankalar kaynaklı borçlardan oluşmaktadır. Bankalar kaynaklı borçların %18,1’ini ise krediler oluşturmaktadır. Bankaların yurt dışından kullandıkları kısa vadeli krediler 2019 yılı Temmuz ayı itibarıyla yaklaşık 10,7 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam, kısa vadeli kredilerde 2018 yılsonuna göre %3,3’lük bir düşüş yaşandığı anlamına gelmektedir. Aynı dönemde yurt dışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesabı %7,6 oranında, banka mevduatları %6,7 oranında, TL cinsinden mevduatları %1 oranında artmıştır (Tablo 1).

Diğer sektörlerin yurt dışından sağladığı kısa vadeli borçlar ise 2018 yılsonuna göre %12,2 oranında artarak 60,3 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

Tablo 1: Kısa Vadeli Dış Borç Stoku (2017:Q1- 2019:Temmuz, Milyon ABD Doları)

 

Kaynak: TCMB

Kısa vadeli dış borç stokunun borçlu bazında dağılımı incelendiğinde, tamamı kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün borcunun 2019 Temmuz ayı itibarıyla, 2018 yılsonuna göre %4,9 oranında arttığı ve 23,6 milyar ABD dolarına yükseldiği görülmektedir. Kısa vadeli dış borç stokunun %76,1’ini oluşturan özel sektörün kısa vadeli dış borç stoku ise 2019 yılı temmuz ayında, 2018 yılsonuna göre %8,5 oranında artmış ve 95,9 milyar ABD doları seviyesine yükselmiştir.

Alacaklı bazında dağılım incelendiğinde ise özel kredi alacaklıların %38,9’unu oluşturan parasal kuruluşlara olan kısa vadeli borçların 2019 yılı Temmuz ayı itibarıyla, bir önceki yılsonuna göre %0,5 oranında arttığı ve 48,7 milyar ABD dolarına yükseldiği görülmektedir. Aynı dönemde parasal olmayan kuruluşlara olan kısa vadeli borçlar ise %13,3 oranında artmış ve 76,7 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. 2019 yılı Temmuz ayı itibarıyla 50 milyon ABD doları olan tahvil ihraçlarının 2018 yılsonuna göre %49,5 oranında azaldığı görülmektedir.

Kısa vadeli dış borç stokunun 2005 – Temmuz:2019 dönemindeki döviz kompozisyonu incelendiğinde, 2005 yılına kıyasla yaklaşık yüzde 8,6 puan azalmakla birlikte, ABD dolarının payının, euro ve diğer dövizlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. 2019 yılı Temmuz ayı itibarıyla, kısa vadeli dış borç stokunun %51,2’si ABD doları, %30,1’i Euro, %13,2’si TL ve %5,5’i de diğer döviz cinslerinden oluşmaktadır (Şekil 2).

 

Şekil 2: Kısa Vadeli Dış Borç Stokunun Döviz Kompozisyonu, % (2005 – Temmuz:2019)

 

Kaynak: TCMB

Son olarak kısa vadeli dış borç stokunu kalan vadeye göre değerlendirmek gerekirse 2019 yılı Temmuz ayı itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış kısa vadeli dış borç stokunun 179,2 milyar ABD doları olduğu görülmektedir. Söz konusu stokun yaklaşık %32,9’u özel bankaların borçlarından oluşmaktadır. 20,2 milyar ABD dolarlık kısmı ise Türkiye’de yerleşik bankaların ve özel sektörün, yurt dışı şubeleri ile iştiraklere olan borçlarından oluşmaktadır. Kalan vadeye göre dış borç stoku borçlu bazında ele alındığında, özel sektörün %78,2’lik oran ile en büyük paya sahip olduğu tespit edilmiştir. Kamu sektörü ve Merkez Bankası’nın payları ise sırasıyla, %18,2 ve %3,6’dır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. Eylül 2019 Tüketici Güven Endeksi’ne ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 20 Eylül 2019 tarihinde yayımlandı.

TÜİK tarafından aylık yayımlanan Tüketici Güven Endeksi, tüketicilerin yakın gelecekte yapılması planlanan harcama ve tasarruflarına ilişkin eğilimleri hakkında bilgi vermektedir.

Tüketici Güven Endeksi bir önceki aya göre azalış sergilemiştir.

2019 Ağustos ayında 58,3 olan Tüketici Güven Endeksi, 2019 Eylül ayında 2,5 puan azalarak 55,8 seviyesine düşmüştür. Böylelikle, geçtiğimiz ay gösterdiği artışın ardından azalış eğilimi göstermiştir. Bir önceki yılın aynı dönemine göre ise 4,1 puan azalış göstermiştir.

Şekil 1: Tüketici Güven Endeksi (Ocak 2018- Eylül 2019)

Tüketici Güven Endeksi alt kalemlerindeki değişime bir önceki aya göre bakıldığında, gelecek 12 ay için işsiz sayısındaki düşüş beklentisinin (3 puan) azaldığını ve genel ekonomik durum beklentisinin (3,3 puan) gerilediğini, bu beklentilerin yanı sıra hanenin maddi durum beklentisinin de (3,8 puan) arttığı görülmektedir. (Tablo 1). Tasarruf etme ihtimali ise Ağustos ayında 22,7 puan iken Eylül ayında 22,8 puana yükselmiştir.

 

 

 

 

 

Tablo 1:Tüketici Güven Endeksi Alt Kalemleri

	Endeks		Bir Önceki Aya Göre Değişim Oranı, %
	Ağustos’19	Eylül’19	Ağustos’19	Eylül’19
Tüketici Güven Endeksi	58,3	55,8	3,1	-4,3
Hanenin maddi durum beklentisi	77,8	74,0	1,1	-4,9
Genel ekonomik durum beklentisi	74,3	71,0	1,2	-4,4
İşsiz sayısı beklentisi1	58,3	55,3	4,8	-5,1
Tasarruf etme ihtimali	22,7	22,8	13,1	0,6

(1) İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması işsiz sayısı beklentisinde azalışı, azalması ise işsiz sayısı beklentisinde artışı göstermektedir.

 

 

 

Haber Resimleri